به گزارش روابط عمومی خانه خلاق و نوآوری اشراق، حجت الاسلام والمسلمین محمد رحمانی، مدیر اندیشکده مرآت در وبینار آموزشی که با موضوع «چیستی استراتژی، با تمرکز بر مؤسسات فرهنگی ـ تربیتی» که به همت این خانه خلاق و نوآوری برگزار شد، با اشاره به امکان سنجی استفاده از ابزار مدیریت استراتژیک، گفت: ما معتقدیم استفاده از ابزار مدیریت استراتژیک امری مشروع می باشد که می بایست از آن بهره برد.

وی به بیان ادله استفاده از ابزار استراتژی پرداخت و ادامه داد: اگر ما تلقی خود را از الگوی علم دینی به این معنا که چگونه می توان یک دانش را اسلامی و دینی دانست، مشخص نماییم، آن گاه تکلیف معین می گردد که آیا می توان به دانش مدیریت استراتژی پسوند اسلامی داد؟ یا آیا مشروعیت لازم برای استفاده از این دانش وجود دارد؟

چهار الگوی رایج در دسته بندی نظریه های علم دینی

مدیر اندیشکده مرآت به بیان نظریه های موجود در علم دینی پرداخت و افزود: در این حوزه با چهار الگو که شامل الگوی ارتدکس، پوزیتیویسمی، تلفیقی و سازوکاری می شود، روبه رو هستیم.

وی تصریح کرد: در الگوی ارتدکسی تنها دانش های بشری قابل استناد است که مبتنی بر متن مقدس باشد؛ لذا هر دانشی که مبتنی بر کتاب قرآن و سنت حدیثی بتوان استخراج و مدل سازی کرد، آن دانش بشری اسلامی است.

ححت الاسلام والمسلمین رحمانی سپس به بیان الگوی های پوزیتیویسمی و تلفیقی پرداخت و گفت: در حوزه پوزیتیویسمی آنچه که مبتنی بر تجربه باشد حجیت دارد و در حوزه تلفیقی باور این است که باید مسئله را حل کرد چه از راه تجربه و چه از راه متن مقدس باشد.

وی اظهار کرد: در الگوی سازوکاری به دانشی می توان دانش دینی را اطلاق کرد که با مبانی بنیادین دینی ما ناسازگار نباشد؛ در این قاعده قرائت های مختلف از ادبیات علمی و دینی به رسمیت شناخته می شود.

مدیر اندیشکده مرآت با تأکید بر اینکه اگر مبنای ما الگوی سازوکار قرار گیرد، خاطرنشان کرد: در این حالت دانش مدیریت استراتژیک دانشی است که با مبانی دینی ناسازگاری ندارد و لذا به همین دلیل حجت لازم برای استفاده و بهره وری از این ابزار وجود دارد.

وی بیان کرد: در بررسی بیشتر پی می بریم که دانش مدیریت استراتژیک دانشی است که همانند منطق چهارچوب دهی می کند؛ لکن نه چهارچوب دهی ذهنی بلکه چهارچوب عملی ایجاد می کند. به عبارت دیگر مدیریت استراتژیک به مثابه منطق عملی می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی گفت: علم مدیریت در بردارنده گرایش های مختلفی می باشد. بنیان های علوم انسانی غربی از گرایش های بسیار پررنگ علم مدیریت است.

بهره گیری از دانش مدیریت برای ما دشوار است

مدیر اندیشکده مرآت تصریح کرد: با توجه به پررنگ بودن بنیان های علوم انسانی غربی در علم مدیریت، عملاً بهره برداری از این دانش برای ما دشوار می باشد.

وی در ادامه بحث با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری گفت: رهبر معظم انقلاب در رابطه با مفاهیم راهبردی می فرمایند: نشاط، سرزندگی و آماده به کاری از بعد انقلاب تا به امروز در سرتاسر کشور وجود دارد؛ این یک موهبت بزرگ است برای ملتی که درصدد حرکت به جلو است، ولی کافی نیست.

باید نقشه راه وجود داشته باشد

مدیر اندیشکده مرآت ضمن تشریح ادامه بیانات مقام معظم رهبری تأکید کرد:  اولاً باید یک نقشه راه وجود داشته باشد؛ یعنی هدف و چشم انداز حرکت معلوم باشد بعد هم فهم دائمی، درست و رصد کردن دائم از این حرکت شکل گیرد. این برای یک ملت لازم است، امروز این ها جزو مسائل اصلی ماست.

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی عنوان داشت: امروزه فعالیت های فرهنگی به سهولت به اقتصاد پیوند خورده اند و بسیاری از فعالیت های فرهنگی اگر بن مایه اقتصادی نداشته باشند ممکن است دچار چالش هایی شوند.

وی خاطرنشان کرد: اگر به ابزارهای اقتصادپایه مانند مدیریت استراتژیک آشنا نباشیم قطعاً نمی توانیم یک نهاد خودگردان اقتصادی را مدیریت کنیم؛ لذا اگر بخواهیم صرفاً به وسیله رویکردهای فرهنگی تربیتی فعالیت کنیم قطعاً پایداری و تأمین ادبیات فرهنگی دچار خدشه و چالش خواهد شد.

مدیر اندیشکده مرآت افزود: هر نهادی در حل مسئله با دو مسیر روبه رو می شود؛ یا باید مبتنی بر ادبیات نوآوری اجتماعی و حرکت های جمعی کار خود را پیش ببرد یا می بایست بن مایه های اقتصادی کار را تضمین کند.

مدیریت استراتژیک؛ رویکرد اقتصادپایه فارغ از حاکمیت

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی با اشاره به تأثیرات ابزار مدیریت استراتژیک تأکید کرد: ابزار مدیریت استراتژیک کمک می کند که ما رویکردهای اقتصادپایه فارغ از حاکمیت و رویکردهای ناظر به حوزه نوآوری اجتماعی را به خوبی درک کنیم و متناسب با آن مسئله مردم را حل نماییم.

وی اضافه کرد: امروزه ترندهای اجتماعی وجود دارد که بر مؤسسات فرهنگی تأثیر می گذارد؛ اگر ما به متدهای روز حوزه مدیریت استراتژیک آشنا نباشیم ممکن است منجر به صدمات جدی در حوزه فعالیت ما گردد.

مدیر اندیشکده مرآت شیوع بیماری کرونا در سال های اخیر را یکی از وقایع اجتماعی تأثیرگذار بر روند برنامه های فرهنگی دانست و گفت: به طور مثال می توان اشاره داشت که در ایام کرونا نزدیک به ۴۰۰ مؤسسه قرآنی و برنامه های حضوری ۳۰۰ مؤسسه تعطیل گشته و همچنین باعث کاهش فعالیت ۱۴۰۰ مؤسسه باقی مانده شد.

بخش های اصلی دانش مدیریت استراتژیک

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی سپس به بخش های اصلی دانش مدیریت استراتژیک پرداخت و ادامه داد: این دانش دارای سه بخش عمده از جمله برنامه ریزی استراتژیک، اجرای استراتژیک و ارزیابی و کنترل استراتژیک می باشد.

وی اظهار کرد: در مرحله اجرای استراتژیک دغدغه ما این است که مسیرها و نقشه های کلان موجود در ذهن مسؤلین یک سازمان چگونه در ادبیات کارکنان آن مجموعه ترجمه گردد.

مدیر اندیشکده مرآت یادآور شد: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به نحوی یک سند راهبری و یک نقشه راه کلان در انقلاب اسلامی می باشد.

وی افزود: دغدغه فهم دائمی و درست این است که ما بیاموزیم چگونه باید ادبیات سند راهبری که یک سند مختص افراد راهبردی می باشد را به زبان کارکنان سازمان یا مجموعه خود ترجمه نماییم.

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی عنوان داشت: در مدل سنتی مدیریت استراتژیک به تحلیل محیط داخلی و خارجی می پرداختیم که در نتیجه استانداردهای زیادی شکل می گرفت؛ در این روش هزینه های بسیاری در بخش های مختلف مانند مصاحبه و مباحثه صرف می شد تا ما به یک قطعیت برسیم و در نتیجه روش سنتی مدیریت استراتژیک در حال حاضر در دنیا مورد استفاده قرار نمی گیرد.

مدیریت استراتژیک؛ مهم ترین ابزار رشد از نگاه مدیران موفق

مدیر اندیشکده مرآت اظهار کرد: هنگامی که از ابزار مدیریت استراتژیک بحث می شود منظور ابزاری است که مدیران موفق آن را مهم ترین ابزار رشد خود در حوزه فعالیت شان می دانند.

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی گفت: اگر در حوزه فعالیت خود درست برنامه ریزی و به دنبال آن اجرای صحیح استراتژیک داشته باشیم، می توانیم به اهداف واقع بینانه خود دست پیدا کنیم.

وی ادامه داد: امروزه نوشتن استراتژیک در سازمان ها مانند عملیات اِچ۳ پیچیده است؛ اِچ۳ از مهم ترین عملیات های هوایی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دفاع مقدس بود.

مدیر اندیشکده مرآت خاطرنشان کرد: در حل مسائل سازمان ها ما با دو مسیر روبه رو می باشیم؛ یا می بایست بهره وری را بهبود بخشیم یا استراتژی را تغییر دهیم.

وی در پایان تأکید کرد: استراتژیک یعنی یک کار متمایز؛ اگر بخواهیم در حوزه فعالیت خود تأثیرگذار و شناخته شویم لزوماً تجربه نشان داده است که بین دو مسیر تمایز و بهره وری، تمایز است که باعث توسعه می گردد.