مفهوم ایده پردازی / معرفی تکنیک های  ایده پردازی/ سبک های کارآفرینی

به گزارش روابط عمومی خانه خلاق و نوآوری اشراق، حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد محمدصادق، معاون خانه خلاق و نوآوری اشراق این هفته در دومین جلسه از سلسله وبینارهای «فناوری های نرم و صنایع خلاق» که با موضوع فرایند ایده پردازی در صنایع خلاق برگزار شد با اشاره به اهمیت خلاقیت و نوآوری در عصر حاضر گفت: اگر در کارها و فعالیت هایمان خلاقیت نداشته باشیم از رقابت جهانی موجود در عصر حاضر عقب می مانیم.

 وی با اشاره به آثار فشار روزافزون میان صنایع افزود: امروزه بازارها از حالت محلی به حالت جهانی تغییر یافته اند؛ فناوری با سرعت فراوان در حرکت می باشد؛ ارزش و ذائقه های مصرف کننده ها در حال تغییر است.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق گفت: اگر خلاقیت و نوآوری را از زندگی خود کنار بگذاریم تیر خلاصی به حرکت، پویایی و حیات زندگی خود وارد کردیم؛ خلاقیت در اصل با تفکر گره خورده است و یک ساعت فکر کردن هم بنا بر روایات ما از شصت سال عبادت برتر می باشد.

وی با اشاره به آخرین گزارش منتشر شده از سوی سازمان بین المللی مالکیت فکری در رابطه با شاخص های جهانی نوآوری فکری بیان کرد: کشور ایران در شاخص های جهانی نوآوری از میان ۱۳۲ کشور با رتبه ۶۰ نسبت به سال قبل از آن ۷ رتبه ترقی داشته و بهبود یافته و در بین کشور های منطقه جایگاه بالایی را به خود اختصاص داده است.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با اشاره به کارآفرینی و سبک های متفاوت آن اظهار کرد: کارآفرینی دارای سبک های مختلفی می باشد از جمله سبک کار آفرینی حاشیه ای که در آن افراد در کنار شغل روزانه و زندگی خود در روزهای تعطیل مشغول به یک کار متفاوت از کار روزانه خود می شوند.

وی به بیان دیگر سبک های کارآفرینی پرداخت و خاطرنشان کرد: سبک کارآفرینی اجتماعی که اهداف آن غیر سود دهنده و خیریه ای می باشد؛ این سبک عموما برای رفع آسیب های اجتماعی در سطح جامعه شکل می گیرد.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق به بیان سبک کارآفرینی استارت آپی و ویژگی های آن پرداخت و تصریح کرد: در این سبک با افراد بلند پرواز و ایده بزرگ روبه رو هستیم؛ معمولا سبک استارت آپی ریسک زیادی داشته و در عین حال محتمل سود دهنده خوبی نیز می باشد؛ در این سبک همچنین ما معمولا شاهد یک رشد سریع خواهیم بود.

وی گفت: فرایندهای ایده پردازی در صنایع خلاق به ۶ بخش تقسیم می گردد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با شرح مفهوم ایده ادامه داد: ایده یک طرح یا تصور ذهنی است که می تواند نخستین گام ما برای مواجهه با یک مشکل و نیاز باشد؛ همچنین می تواند ما را در پیدا کردن راه حلی برای رفع مشکل و مسئله راهنمایی و کمک نماید.

وی به بیان مفهوم ایده پردازی پرداخت و گفت: ایده پردازی دارای سه مرحله با عنوان ایده یابی، ایده سازی و ایده پروری می باشد؛ ایده یابی برای عبور از موضوع بوده؛ ایده سازی نیز در جهت تمرکز برای حل موضوع می باشد و ایده پروری برای ترکیب و تغییر ایده به وسیله دیگر ایده ها است تا در پایان به انتخاب مفیدتری دست یابیم.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق به بیان مفهوم خلاقیت پرداخت و افزود: خلاقیت برای تبدیل چیزی به چیز دیگر به وسیله کاستن، افزودن، تغییر شکل دادن و ترکیب بوده به گونه ای که منحصر به فرد باشد؛ خلاقیت یک فرایند ذهنی می باشد.

وی در ادامه با اشاره به مفهوم تفکر خلاق بیان داشت: تفکر خلاق وسیله ای برای کشف راه حل های جدید می باشد؛ همچنین این مهارت برخلاف تصور عده ای که آن را مادرزادی می دانند یک مهارت اکتسابی بوده و با تمرین قابل یادگیری و بهبود می باشد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با اشاره به مفهوم اختراع در کارآفرینی تأکید کرد: اختراع یک راه حل جدید است؛ اولین بار اتفاق افتاده و فرایند خاصی را ارائه می دهد؛ همچنین یک مشکلی را در صنعت حل می نماید؛ کسی که اختراع را انجام می دهد صاحب حق پَتِنت (انحصاری) می شود.

وی به بیان برخی ویژگی های اختراع پرداخت و اظهار داشت: هر ایده پردازی و خلاقیتی به اختراع منجر نمی شود؛ موضوع آن باید متناسب با موضوعات قابل ثبت باشد؛ در صنعت کاربردی بوده و دارای نوآوری و یک گام ابتکاری باشد

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق به دیگر ویژگی های اختراع اشاره داشت و خاطرنشان کرد: اختراع باید بدیهی باشد یعنی یک شخص عادی به راحتی قادر به انجام و تولید آن نباشد.

وی ادامه داد: تفکر واگرا در مقابل تفکر همگرا قرار دارد؛ در تفکر واگرا برای دست یافتن به راه های جدید و جریان سیال ذهنی بدون بهره گیری از شیوه های منظمی که در تفکر همگرا وجود دارد می رسیم؛ ایده های به دست آمده در تفکر واگرا در نهایت توسط تفکر همگرا که به سمت نظم دادن و ساختارمند کردن ایده ها حرکت می کند، با خود به این سمت و سو همراه می سازد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با اشاره به مفهوم حل مسئله اظهارکرد: حل مسئله بخشی از تفکر است که برای رفتن از یک موقعیت به موقعیت دیگر مسیر را مشخص می کند.

وی به بیان مفهوم و ویژگی های کشف پرداخت و گفت: کشف در کنار مفاهیم یاد شده قرار دارد؛ در رابطه با مسائل شناخته شده نمی باشد که به صورت عمدی، غیر عمدی و سازمان یافته اتفاق می افتد.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق در ادامه با اشاره به نوآوری بیان کرد: مفهوم نوآوری با مفاهیم یاد شده متفاوت می باشد؛ در مفاهیم قبلی گفته شده، خود مفهوم در ذهن ما بوده است یعنی به طور مثال وقتی مفهوم خلاقیت را به کار می بریم آن را در ذهن ایجاد می کنیم اما نوآوری برای اجرای عملی آن ایده های خلاقانه است که در بیرون اتفاق می افتد.

وی اضافه کرد: نوآوری در واقع ایجاد یک ارزش توزیع شده در محصولات، فرایندها، خدمات و مدل های کسب و کار می باشد؛ اجرای عملی یک اختراع نیز مستلزم نوآوری بیشتر است.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق گفت: برخی اوقات همه نوآوری ها به اختراع نیازمند نیستند اما همه اختراع ها به نوآوری نیاز دارند.

وی خاطرنشان کرد: تکنیک های مختلفی در زمینه خلاقیت و ایده پردازی وجود دارد از جمله تکنیک طوفان فکری، شش کلاه و اسکَمپر و ده ها تکنیک دیگر را می توان نام برد که هر کدام در بخشی از ایده پردازی ما به کار می آیند.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری اشراق با اشاره به تکنیک طوفان از جمله تکنیک های ایده پردازی گفت: طوفان فکری یا بارش فکری یا اندیشه باران یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که در طی آن با جمع آوری فهرستی از ایده ها که خود به خود توسط اعضا تولید می شود، برای رسیدن به یک جمع بندی در مورد یک مسئله تلاش می شود.

وی در ادامه ی شرح مفهوم تکنیک طوفان فکری اظهارکرد: این اصطلاح اولین بار در سال ۱۹۵۸ توسط «الکس آزبورن» در کتابی با عنوان تخیل علمی محبوبیت پیدا کرد؛ امروزه از این اصطلاح برای اشاره کلی به انواع جلسات ایده پردازی استفاده می شود.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق اضافه کرد: طوفان فکری ۴ قاعده اساسی دارد؛ اولین قاعده عدم محدودیت تعداد ایده ها می باشد، طوری که هرچقدر ایده ها بیشتر باشد رسیدن به راه حل های اثر بخش تر برای ما نیز افزایش می یابد.

وی در تشریح دومین قاعده طوفان فکری بیان کرد: می بایست در حین اجرای این تکنیک از انتقاد کردن در میان هم گروهی های خود اجنتاب کرد؛ در قاعده سوم از ایده های غیر معمول هم استقبال می کنیم زیرا ممکن است ایده های غیر معمول رویکردهای جدیدی را به مسئله فراهم آورند.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری در رابطه با قاعده چهارم طوفان فکری گفت: در این قاعده ایده ها ترکیب و بهبود بخشیده می شود به طوری که با ترکیب دو ایده خوب، می توان به ایده ای بهتر رسید که از هر دو ایده قبلی کامل تر باشد.

وی افزود: ابزار هایی وجود دارند که می توان به وسیله آنها طوفان فکری را بهتر و راحت تر اجرا کرد به طور مثال می توان از تخته، کاغذهای دارای برچسب یا نرم افزارهایی که وجود دارد بهره برد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با اشاره به مفهوم تکنیک شش کلاه اظهار کرد: این تکنیک روشی برای فکر کردن گروهی پیشنهاد می دهد؛ هدف این روش نظم بخشیدن به تفکر، یافتن راه های خلاقانه، طبقه بندی، اولویت بندی، و تصمیم

گیری صحیح است.

وی به بیان رنگ و نماد تکنیک شش کلاه پرداخت و بیان داشت: کلاه سفید مربوط به واقعیت ها است، کسی که این کلاه را بر سر می گذارد واقعیت ها را بدون قضاوت مورد کنکاش قرار می دهد؛ کلاه قرمز خشم، شور و هیجان است نماد کسی است که بر احساسات خود متکی بوده و در تصمیم گیری احساسات نقش فراوانی خواهد داشت همچنین گاها غیر استدلالی تصمیم می گیرد.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری در ادامه به شرح دیگر رنگ های تکنیک شش کلاه پرداخت و گفت: کلاه سیاه عموما افراد دارای منطق منفی در نظرات هستند؛ نشانه منفی گری و افسردگی می باشند؛ لکن باید در جلسه حضور داشته باشند که جنبه های منفی و بدبینانه موضوع و ایده موردنظر را بیان کنند.

وی ادامه داد: کلاه زرد نشانه آفتاب و مثبت است، افرادی هستند که محاسن و مزایای کسب و کار و ایده مورد بحث را بیان می کند؛ کلاه سبز نشانه افراد دارای تفکرخلاق می باشند، این افراد معمولا ایده های جدید و نوآورانه بوده و ایده های کهنه گریزان هستند.

حجت الاسلام محمدصادق به بیان ویژگی های رنگ آبی از تکنیک شش کلاه پرداخت و افزود: در کلاه آبی افراد در مورد یک موضوع فکر نکرده بلکه در رابطه با تفکر حول یک موضوع تفکر می کنند، این افراد عموما در سازمان ها در جایگاه ارزیابی و کنترل کننده قرار دارند.

وی به شرح تکنیک اِسکَمپِر به عنوان یکی دیگر از تکنیک های ایده پردازی پرداخت و تصریح کرد: این تکنیک نیز موضوع ما را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می دهد؛ اسکمپر مخفف ۶ بخش است از جمله جایگزینی، ترکیب، تطبیق دادن، اصلاح، استفاده برای کاربرد دیگر، حذف و وارونه کردن می باشد.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری گفت: بخشی از فرایند ایده پردازی در صنایع خلاق آشنایی با تکنیک های ایده پردازی است؛ بخش مهم دیگر آن آشنایی با صنایع خلاق می باشد.

وی برخی از ویژگی های افراد خلاق را برشمرد و اظهار کرد: عموما دارای هوش بالا، ذهن سیال، انعطاف پذیر، ریسک پذیر و تمرکز ذهنی خوب بوده و در حوزه فعالیت خود دانش مرتبط دارند.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق با اشاره به راهکارهایی برای رفع موانع خلاقیت خاطرنشان کرد: از ارائه ایده خود به دیگران ابایی نداشته باشید؛ به یاد داشته باشید فرصت های کسب و کار در ایده پردازی بسیار می باشد.

وی با اشاره به اعتبار سنجی ایده بیان کرد: اعتبار سنجی ایده عموما پیش از نهایی شدن ایده به صورت مصاحبه های حضوری و ویدئویی انجام می گیرید؛ به علت وجود شکست در مسیر ۵ ساله اول استارت آپ ها اعتبار سنجی دارای اهمیت فراوانی است؛ همچنین به علت متفاوت بودن مدل مدیریت استارت آپ های گروهی و بزرگ باید به اعتبار سنجی توجه ویژه ای داشت.

معاون آموزش و توسعه فناوری خانه خلاق و نوآوری گفت: می بایست در کسب و کارها چگونگی رسیدن به مشتری را مشخص نماییم؛ یافتن مشتری امروزه از راه های مختلفی همچون بازار یابی، موتورهای جست و جو و شبکه های اجتماعی امکان پذیر است.

وی تصریح کرد: هرگاه مخاطب از ایده ما اسقبال و بهره نبرد به این معنی است که ایده ما توان ورود به بازار را ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق در پایان بحث به معرفی کتاب هایی در زمینه کسب و کار و ایده پردازی پرداخت و گفت: کتاب « تِست مامان » در حوزه چگونگی گرفتن مصاحبه و اعتبار سنجی ایده، « نوپای ناب » در زمینه ی ایده های استارت آپی، « ایده عالی مستدام » در زمینه ساختن ایده های ماندگار، « خودباوری در خلاقیت »، « صفر به یک » و « آزمودن ایده های کسب و کار» ۶ نمونه از این کتاب ها می باشند.